لوازم آرایشی از چه موادی درست می شوند؟

در مورد مواد و #لوازم #آرایشی باورهای زیادی وجود دارد. مثلا عده ای می گویند که لوازم آرایشی از آشغال مرغ درست می شوند و ... . اما به راستی لوازم آرایشی از چه موادی درست می شوند؟

ایران بعد از عربستان، دومین مصرف‌کننده لوازم آرایشی در خاورمیانه به حساب می‌آید. این موضوع باعث شده سودجویان بسیاری با راه‌اندازی کارگاه‌های غیرمجاز اقدام به تولید لوازم آرایشی تقلبی و نامرغوب کنند. در گذشته خبر وجود سرب در مواد آرایشی بود که تیتر یک مطبوعات و رسانه‌ها را از آن خود کرد. اما امروزه سرب از سر زبان‌ها افتاده و به جای آن پوست و ضایعات مرغ خبرساز شده است.

چندی پیش در فضای مجازی، خبر و تصاویری منتشر شد مبنی بر اینکه در تولید مواد اولیه لوازم آرایشی از پسماندهای مرغ استفاده می‌شود. در این تصاویر دیگ‌های بزرگی به چشم می‌خورد که چند کارگر به‌صورت غیر‌بهداشتی مشغول جوشاندن پوست، غضروف و دیگر ضایعات مرغ در آنها بودند. اما عکس‌ها به همین دیگ‌ها ختم می‌شد و مراحل بعدی به تصویر کشیده نشده بود.

تهیه رژلب با آشغال‌مرغ حقیقت دارد؟

حال شک بر این است که آیا واقعا چنین اقدامی‌ انجام می‌شود یا اینکه قصد از انتشار این خبر صرفا تشویش اذهان عمومی بوده است؟ آیا اصلا استفاده از چربی‌های حیوانی در تولید لوازم آرایشی بهداشتی اقدامی غیرمجاز است؟ دکتر رویا تالاری، رئیس اداره نظارت و ارزیابی تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو به این سوالات پاسخ می‌دهد. در ادامه نیز به عوارض پوستی استفاده از لوازم آرایشی نامرغوب از زبان دکتر امیرهوشنگ احسانی و دکتر فرهاد ملک‌زاده اشاره خواهیم کرد.

دکتر رویا تالاری، رئیس اداره نظارت و ارزیابی تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت:

مواد اولیه لوازم آرایشی از کجا می‌آید؟

مواد اولیه مورد استفاده در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی از دو طریق تهیه می‌شود. این مواد یا تولید داخل یا وارداتی هستند. اگر تولید داخل باشند باید حتما پروانه ساخت را از سازمان غذا و دارو دریافت کنند. مواد وارداتی هم باید دارای مجوز ترخیص بهداشتی باشند. در هر دو حالت، بررسی‌های لازم انجام می‌شود و بعد مجوز و پروانه صادر می‌شود. اما مواد آرایشی که به‌صورت زیرزمینی و بدون نظارت سازمان غذا و دارو تولید می‌شوند، غیر‌بهداشتی هستند. بزرگ‌ترین تقلب در این زمینه، استفاده از مواد صنعتی بدون مجوز در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی است.

استفاده از چربی حیوانی مجاز است اما به یک شرط

خبری که در اینترنت درباره استفاده از پوست و ضایعات مرغ در تولید مواد اولیه لوازم آرایشی انتشار یافته را من ‌ندیده‌ام. درکل اگر محل تولید مواد اولیه لوازم آرایشی، دارای مجوز بهداشتی باشد مشکلی نخواهد داشت و تولیدکنندگان می‌توانند فرآورده‌های خود را به کارخانجات لوازم آرایشی بفروشند. سازمان غذا و دارو به‌طور مرتب محل خرید و فاکتورهای خرید مواد اولیه آرایشی و بهداشتی کارخانجات را موردبررسی قرار می‌دهد. از چربی حیوانی هم به‌صورت بهداشتی در تولید لوازم آرایشی بهداشتی استفاده می‌شود، اما در این زمینه معمولا از چربی مرغ استفاده نمی‌شود بلکه بیشتر پیه بهداشتی گوسفند و گاو به‌کار می‌رود؛ آن‌هم فقط در صابون.  

تقلب در برچسب اصالت بسیار دشوار است

لوازم آرایشی مجاز دارای برچسب اصالت از طرف سازمان غذا و دارو هستند. روی این برچسب یک کد، شماره پیامک، شماره تلفن گویا و آدرس سایت اینترنتی ذکر شده است. اگر کد مذکور را از طریق پیامک، تلفن یا اینترنت وارد شبکه کنید، اطلاعاتی همچون اعتبار، تاریخ تولید، تاریخ انقضا و... محصول دراختیارتان قرار می‌گیرد. پس حتما لوازم آرایشی را از مراکز معتبر خریداری کرده و به برچسب اصالت روی آن توجه کنید. البته فقط نباید به موجود بودن برچسب اکتفا کرد بلکه باید حتما اصالت کد آن را از راه‌های ذکر شده پیگیری کنید. تقلب در برچسب‌های اصالت سازمان غذا و دارو بسیار دشوار است و روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود. در گذشته نیز مشکلاتی در سیستم برچسب گذاری وجود داشت که گاه باعث می‌شد کد مذکور معتبر اعلام نشود. اما امروزه تمام این مشکلات برطرف شده‌اند و می‌توانید به محصولات دارای برچسب اصالت اعتماد کنید.   

نظارت برعهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است

نظارت مستقیم بر کارخانه‌های تولید لوازم آرایشی و بهداشتی برعهده معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهرهای مختلف است. شهر تهران را هم به سه بخش تقسیم‌بندی کرده‌ایم که مسئولیت نظارت هر بخش را یکی از سه دانشگاه‌های علوم پزشکی «شهید بهشتی»، «ایران» و «تهران» عهده‌دار هستند. در این نظارت‌ها اگر تخلفی دیده شود توسط دانشگاه گزارش شده و به آن رسیدگی می‌شود.

دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست، مو و زیبایی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران:

احتمال استفاده از ضایعات مرغ وجود دارد

لوازم آرایشی تقلبی معمولا از پایه و مواد نامرغوب تهیه می‌شوند. با پنهان بودن روند تولید این مواد، امکان استفاده از هرگونه ماده مضر یا حتی پوست و ضایعات مرغ در آنها وجود دارد. چربی‌های حیوانی اگر به‌صورت غیربهداشتی و بدون استانداردهای لازم در لوازم آرایشی به‌کار روند قطعا مشکل‌ساز خواهند شد. به‌طور کلی مواد تقلبی می‌توانند باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی و اگزما شوند. از شایع‌ترین علائم این حساسیت‌ها می‌توان به قرمزی، خارش، پوسته‌ریزی و ترک‌های پوستی اشاره کرد.

خیلی اوقات علت این حساسیت تا ماه‌ها نامشخص می‌ماند و بعد با گرفتن شرح حال معلوم می‌شود که فرد از لوازم آرایشی استفاده کرده است. البته احتمال حساسیت با مصرف لوازم آرایشی اصل نیز وجود دارد اما این احتمال درمورد لوازم آرایشی تقلبی بیشتر است چرا‌که این گروه لوازم آرایشی معمولا دارای مواد نگهدارنده و محتویات غیر‌استاندارد هستند و تست‌های آزمایشگاهی پایه را طی نکرده‌اند.

پلک؛ حساس‌ترین ناحیه نسبت به لوازم آرایشی

پلک، پوست بسیار نازکی دارد و حساس‌ترین منطقه پوستی به حساب می‌آید، بنابراین استفاده از لوازم آرایشی چشم و ریمل تقلبی می‌تواند باعث اگزمای مقاوم به درمان در این ناحیه شود. این نوع اگزما با علائمی همچون خارش، قرمزی و التهاب دور چشم همراه است و تا سال‌ها باقی می‌ماند. همچنین بعد از مدتی باعث تیرگی و ضخیم شدن پوست دور چشم می‌شود. درواقع تا زمانی که فرد مصرف آن محصول را ادامه دهد مشکل تکرار می‌شود.

اگر هم پزشک در تشخیص علت حساسیت دقت کافی نداشته باشد درمان‌های مختلف و متعددی را برای فرد تجویز می‌کند درصورتی که می‌توانست به‌راحتی با حذف ماده غیر‌استاندارد، حساسیت را برطرف کند. چسب‌های مژه نیز اگر حساسیت‌زا باشند در لبه پلک ایجاد خارش، قرمزی و تورم می‌کنند. حساسیت در ناحیه لب‌ها هم معمولا به‌صورت پوسته‌ریزی و خارش خود را نشان می‌دهد، اما از آنجایی که بافت لب قرمزرنگ است، تغییر رنگ و التهاب ناشی از حساسیت را خیلی نشان نمی‌دهد. این مشکلات ممکن است تا مدت‌ها پس از قطع استفاده از لوازم آرایشی نیز ادامه پیدا کنند. حتی تماس بدن با مواد دیگری که از لحاظ ساختاری مشابه با لوازم آرایشی حساسیت‌زا هستند، می‌تواند باعث یادآوری و ادامه حساسیت برای چندین سال شود.

علائم حساسیت ممکن است ماه‌ها بعد ظاهر شود

حساسیت ناشی از لوازم آرایشی ممکن است در دفعات اول اتفاق نیفتد بلکه با ادامه مصرف به‌تدریج ایجاد شود و برای مدت طولانی باقی بماند. درمورد جوش صورت نیز باید گفت که ارتباط زیادی با تقلبی یا اصل بودن لوازم آرایشی ندارد. اگر فرد پوست چرب داشته باشد لوازم آرایشی می‌تواند آکنه و جوش‌های زیر پوستی او را تشدید کند. اگر هم زمینه خشکی و حساسیت پوستی داشته باشد آرایش ممکن است پوست او را خشک‌تر و مستعد چین و چروک کاذب کند. لوازم آرایشی عاملی برای تیرگی پوست و لک نیز به حساب نمی‌آید مگر اینکه حساسیت‌زا باشد و موجب سوختن و تیره شدن پوست شود.

نگران سرطان نباشید

وسایل آرایشی معمولا خطر ابتلا به سرطان را بالا نمی‌برند. در گذشته گفته می‌شد که رژ‌لب حاوی سرب می‌تواند باعث افزایش خطر سرطان‌های خون و پوست شود اما خوشبختانه امروزه این رژ‌لب‌ها کمتر عرضه می‌شوند. درمورد دئودورانت‌ها نیز این فرضیه مطرح بود که باعث افزایش خطر سرطان سینه می‌شوند اما این موضوع هنوز اثبات شده نیست و مستندات کافی درمورد آن وجود ندارد. سرطان‌زا بودن رنگ مو هم از دیگر فرضیه‌هایی است که هنوز به اثبات نرسیده است.

فقط از مراکز معتبر خرید کنید

بسیاری از افراد فکر می‌کنند دستفروشان به علت اینکه خارج از مغازه کار می‌کنند محصولات آرایشی با برندهای معروف را ارزان‌تر می‌فروشند اما درواقع علت این ارزانی استفاده از مواد اولیه غیراستاندارد و ارزان‌قیمت است، بنابراین توصیه می‌شود همیشه از مراکز معتبر مانند داروخانه‌ها و فروشگاه‌های لوازم آرایشی و بهداشتی خرید کنید. این مراکز حاضر به تخریب اعتبار خود نیستند و معمولا مواد تقلبی ارائه نمی‌دهند. با این حال از آنجایی که نظارت در این زمینه خیلی دقیق نیست احتمال تقلب در این فروشگاه‌ها نیز وجود دارد، بنابراین هنگام خرید باید حتما به کد و برچسب استاندارد و مجوز وزارت بهداشت توجه کنید. همچنین برای اطمینان بیشتر می‌توانید لوازم آرایشی خود را با توصیه و مشورت متخصص پوست تهیه کنید.

دکتر فرهاد ملک‌زاد، متخصص پوست، مو و زیبایی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:

اصل باشد یا تقلبی، خطر حساسیت وجود دارد

صرف‌نظر از مجاز بودن یا نبودن لوازم آرایشی، رنگ‌ها و مواد شیمیایی به کار رفته در آنها می‌توانند حساسیت ایجاد کنند. برای مثال ریمل، سایه چشم و خط چشم ممکن است باعث تورم، قرمزی و خارش پلک شوند. کرم‌پودر ممکن است باعث ایجاد جوش و حساسیت شود. رنگ مو و اکسیدان نیز می‌توانند در ناحیه پس گردن و جلوی پیشانی ایجاد حساسیت، قرمزی و التهاب کنند و از طرفی باعث خشکی مو و حساسیت پوستی در کف سر شوند. گاهی وقت‌ها لاک ناخن هم مشکل‌ساز می‌شود. دئودورانت‌ها و ضدتعریق‌ها نیز ممکن است باعث حساسیت ناحیه زیر بغل شوند، بنابراین بیشتر عوارضی که در پی استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی ایجاد می‌شود حساسیتی است. لازم به ذکر است که مصرف لوازم آرایشی مجاز  باعث چروک و پیری زودرس پوست نمی‌شود.

به برچسب روی لوازم آرایشی اکتفا نکنید

مواد به‌کار رفته در لوازم آرایشی غیرمجاز را معمولا نمی‌توان به‌راحتی تشخیص داد. بیشتر آنها از رنگ‌های مختلف تشکیل شده‌اند اما اینکه رنگ موجود در آنها از چه موادی تهیه می‌شود، بستگی به کارخانه سازنده‌اش دارد. سرطان‌زایی این مواد تا به حال ثابت نشده اما اگر در آنها سرب وجود داشته باشد، می‌توانند بسیار خطرناک باشند زیرا سرب از طریق پوست جذب بدن می‌شود. در کل، تشخیص محصول اصل از غیر‌اصل کار آسانی نیست. حتی دیده می‌شود که سودجویان از برچسب شرکت‌های معتبر نیز کپی‌برداری می‌کنند. به هر حال توصیه می‌شود برای خرید لوازم آرایشی به نمایندگی‌های معتبر و داروخانه‌ها مراجعه کنید. مارک‌های معروفی که در کشور نمایندگی دارند معمولا برای حفظ برند خود سعی می‌کنند محصولات تقلبی برند را از بازار خارج کنند.