علل و علائم میکروب معده + راه های پیشگیری و درمان

#میکروب #معده چیست؟ علل و علائم این عارضه چه می باشد؟ آیا راه هایی برای پیشگیری و درمان وجود دارد؟ با ما باشید تا این مسائل را بررسی کنیم.

دکتر سید امیرمنصور رضادوست*: هلیوباکتری یا میکروب معده، نوعی باکتری معده است. این موجودات ذره بینی می توانند وارد بدن شما شده و در دستگاه گوارش زندگی کنند. پس از چندین سال، باعث به وجود آمدن زخم معده یا زخم بخش بالایی روده کوچک می شوند.

میکروب معده چیست؟

برای برخی از افراد، عفونت ناشی از هلیوباکتر پیلوری باعث ابتلا به سرطان معده می شود. عفونت معده ناشی از میکروب معده (باکتری معده) شایع است. در حدود دوسوم جمعیت جهان این باکتری را در بدن خود دارند. برای اغلب افراد، این باکتری باعث به وجود آمدن زخم یا علائم دیگر نمی شود. در صورتی که این باکتری مشکلاتی را برای شما فراهم کرد، داروهایی وجود دارد که باعث کشتن این میکروب ها و کمک به التیام درد و زخم می شوند. با دسترسی بیشتر افراد به آب سالم و بهداشت، افراد کمتری نسبت به قبل به این باکتری معده مبتلا می شوند.

پس از ورود هلیوباکتری به بدن، به غشای معده حمله می کند، غشای معده از شما در برابر اسیدی که بدن برای هضم غذا استفاده می کند، محافظت می کند. وقتی باکتری معده آسیب قابل توجهی به غشای معده وارد کرد، اسید می تواند وارد غشا شود و باعث به وجود آمدن زخم معده گردد. زخم معده موجب خونریزی، عفونت و جلوگیری از حرکت غذا در دستگاه گوارش می شود.
علت میکروب معده، غذا، آب یا ظرف آلوده می باشد. این بیماری در کشورها یا جوامعی که فاقد سیستم فاضلاب مناسب هستند یا آب سالمی ندارند بیشتر شایع است. همچنین باکتری معده از طریق تماس با بزاق یا مایعات دیگر بدن فرد مبتلا به آن قابل سرایت است.

میکروب معده در کودکان شیوع بیشتری دارد و بسیاری از افراد در دوران کودکی به این بیماری مبتلا می شوند، اما این باکتری به بزرگسالان نیز قابل سرایت است. این باکتری ها برای سالیان زیادی در بدن زندگی می کنند و در اغلب موارد افرادی که مبتلا به آنها می شوند دچار زخم معده و علائم دیگر نمی شود. پزشکان به طور قطع نمی دانند که چرا تنها تعدادی از افراد پس از ابتلا به میکروب معده، زخم معده و غیره می گیرند.

علائم و نشانه ها

در صورتی که زخم معده دارید، درد شدید یا خفیفی را در شکم خود احساس می کنید. این دردها موقتی هستند، اما وقتی معده شما خلی است، مثلا بین وعده های غذایی یا در نیمه شب، این درد اغلب بیشتر حس می شود. این درد می تواند بین چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. پس از غذا خوردن، نوشیدن شیر یا مصرف آنتی اسید درد تا حدودی تسکین پیدا می کند. علائم دیگر زخم معده ناشی از میکروب معده شامل موارد زیر می شود:

- نفخ

- آروغ

- فقدان احساس گرسنگی

- تهوع

- استفراغ

- کاهش وزن بدون دلیل مشخص

زخم ها باعث خونریزی معده یا روده می شود که برای سلامتی شما خطرناک است. در صورت داشتن یکی از علائم زیر، سریعا به پزشک مراجعه کنید:

- مدفوع خونی، تیره را قرمز رنگ

- احساس خستگی بدون دلیل خاصی

- رنگ پریدگی پوست

- استفراغی که دارای خونی است و شبیه قهوه آسیاب شده می باشد.

- دل درد شدید

عفونت هلیوباکتری ممکن است منجر به سرطان معده شود. هر چند که این امر چندان شایع نیست. اگر علائم زخم معده را نداشته باشید، پزشک وجود هلیکوباکتر پیلوری را مورد آزمایش قرار نمی دهد. اما اگر اکنون یا در گذشته این علائم را داشته اید، بهتر است آزمایشاتی روی شما صورت بگیرد. داروهایی مثل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز می توانند باعث آسیب رساندن به غشای معده شما شوند. بنابراین بهتر است متوجه شوید که چه چیزی باعث بوجود آمدن علائم شما می شود تا درمان مناسب برای بهبود آنها تجویز شود.

برای شروع کار، پزشک در مورد سوابق پزشکی، علائم و داروهایی که مصرف می کنید سوالاتی را می پرسد. سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد که شامل فشار دادن شکم برای بررسی ورم، التهاب یا درد می شود.

تشخیص

در ادامه روش های تشخیصی ابتلا به میکروب معده شرح داده می شود:

* آزمایش تنفسی اوره:

شما نوشیدنی خاصی می نوشید که حاوی ماده اوره است. سپس داخل یک کیسه نفس می کشید و پزشک کیسه را برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستد. در صورتی که میکروب هلیکوباکتری داشته باشید، باکتری معده، اوره را به دی اکسید کربن تبدیل می کند و آزمایشات آزمایشگاهی نشان می دهند که سطوح گاز در بازدم شما بیش از حد نرمال است. پزشک برای بررسی دقیق تر زخم معده شما، اقدامات زیر را انجام می دهد:

* آندوسکوپی قسمت بالای معده و روده:

در بیمارستان، پزشک با استفاده از یک لوله که دوربین کوچکی به آن متصل است و آندوسکوپ نامیده می شود داخل معده و قسمت بالایی روده شما را مشاهده می کند. دز طول انجام این آزمایش، برای راحتی بیشتر داروهای مسکن برای شما تجویز می شود.

* آزمایشات قسمت بالای معده و روده

در بیمارستان، مایعی را می نوشید که ماده ای به نام باریوم دارد و پزشک از شما تصویر اشعه ایکس می گیرد. مایع گلو و معده شما را می پوشاند و باعث می شود که در تصویر به خوبی مشخص باشند.

* سی تی اسکن

سی تی اسکن یک آزمایش تصویربرداری با اشعه ایکس قدرتمند است که تصاویری با جزییات زیاد از داخل بدن شما عرضه می کند.

درمان

اگر به زخم معده مبتلا شده اید که ناشی از میکروب هیلکوباکتری معده است، درمان میکروب معده شما شامل کشتن میکروب ها، درمان غشای معده و پیشگیری از بازگشت زخم ها می شود. بهبودی فرد بین یک تا دو هفته طول می کشد.

پزشک احتمالا چند نوع دارو را برای شما تجویز می کند. این داروها از قرار زیر هستند:

* آنتی بیوتیک هایی مثل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تتراسایکلین یا تینیدازول برای کشتن میکروب معده بدن. احتمالا باید دو دارو از این دسته مصرف کنید.

* داروهایی که باعث کاهش میزان اسید معده می گردند. از جمله این داروها می تواند به پنتوپرازول یا رابپرازول اشاره کرد.

* اکسید بیسموت که در کنار آنتی بیوتیک ها به کشتن میکروب هلیکو باکتری معده کمک می کند، باعث انسداد هیستامین شیمیایی (که عامل تسریع در تولید اسید بیشتر توسط معده است) می شود. این داروها شامل فاموتیدین، نیزاتیدین یا رانیتیدین می شود.

درمان شما به این معناست که در هر روز باید حدود 14 قرص یا بیشتر مصرف کنید و طول دوره درمان چند هفته است که شاید به نظر زیاد بیاید. اما باید هر چیزی که پزشک تجویز می کند را مصرف کنید و از دستورالعمل های او پیروی کنید. در صورتی که آنتی بیوتیک ها را فورا مصرف نکنید، باکتری معده شما نسبت به آنها مقاوم می شود و در نتیجه درمان میکروب معده (عفونت ها) سخت تر انجام می شود. در صورتی که داروها شما را اذیت می کند، با پزشک در مورد روش های درمانی و نحوه کنترل عوارض جانبی مشورت کنید. یک ماه پس از اتمام دوره درمان، پزشک تنفس یا مدفوع شما را بار دیگر مورد آزمایش قرار می دهد تا مطمئن شود میکروب معده از بین رفته است.

پیشگیری

شما می توانید از ابتلا به عفونت میکروب هلیکوباکتری معده پیشگیری کنید. روش پیشگیری از این میکروب شبیه روش های پیشگیری از میکروب های دیگر است:

* پس از رفتن به دستشویی و قبل از غذا خوردن دست های خود را بشویید. به کودکان خود نیز این کار را آموزش دهید.

* از مصرف غذا یا آبی که سالم نیست، خودداری کنید.

* از خوردن چیزی که به طور کامل پخته نشده است، خودداری کنید.

* از خوردن غذایی که توسط افرادی که دست های خود را نمی شویند، تهیه شده، خودداری کنید.

اگرچه استرس، غذاهای تند و مصرف دخانیات باعث بوجود آمدن زخم معده نمی شود، اما مانع از بهبودی سریع یا تشدید درد ناشی از زخم می شود. در مورد شیوه های مدیریت استرس، بهبود رژیم غذایی و در صورت استعمال دخانیات، نحوه ترک سیگار با پزشک مشورت کنید.

اغلب زخم های ناشی از میکروب هلیکوباکتر پیلوری پس از چند هفته درمان برطرف می شود. در صورتی که دچار زخم معده (از عوارض ابتلا به میکروب هلیکوباکتر معده) هستید، از خوردن داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای تسکین درد خودداری کنید، زیرا این داروها به غشای معده آسیب وارد می کنند. در صورتی که به داروی مسکن نیاز دارید، از پزشک خود بخواهید تا مسکن مناسب را برای شما تجویز کند.

درمان میکروب معده معمولا آسان است و مشکلی را به وجود نمی آورد، اما در صورت بی توجهی به علائم آن ممکن است مبتلا به زخم معده یا روده شوید. بنابراین با بروز نشانه های ذکر شده در مقاله به پزشک مراجعه کنید تا در صورت تشخیص وجود باکتری معده، درمان لازم را برایتان تجویز کند.

* فوق تخصص گوارش، کبد و مجاری صفراوی