آئین شاخسی، واخسی

آیین شاخسی، واخسی، بنا بر سنت دیرینه همه ساله در دهه آخر ماه ذیحجه به عبارتی از 10روز مانده به محرم در استان اردبیل آغاز می شود.

شرکت کنندگان در این مراسم در میدان شهرها و روستاها دور هم جمع می شوند و با به دست گرفتن چوب دستی به عنوان نمادی از شمشیر در دست راست، صف دایره واری می بندند و دست چپ خود را از پشت بر کمر نفر سمت چپ خود می گیرند و بدین طریق صف فشرده و مرتبی به وجود می آوردند و با زمزمه نوحه و مرثیه و مهمتر از همه یک صدا شاخسی ، واخسی گویان چنان صحنه ی حزن انگیزی خلق می کنند که تماشاگران به یاد مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش سر از پا نشناخته اشک ماتم می ریزند.

در گذشته یک ماه قبل از محرم و بیشتر از فردای عید قربان با تشکیل دسته های شاه حسینی این شکل از عزاداری آغاز می گشت، به این صورت که در هر کوی و برزنی، روسا و ریش سفیدان، مشعل آهنی بزرگی آماده می کردند، سپس آن را بر سر چوب قطور و بلندی در مرکز محله نصب می نمودند. هر مشعل، مامور و خدمه ویژه ای داشت که قبل از غروب آفتاب، مشعل ها را با پارچه های کهنه و گاهی نیز با چوب و هیزم پرکرده و آماده می ساخت.

این کار زمانی صورت می گرفت که به مشعل هم مقداری نفت ریخته و آتش می زدند، شعله های آتش، اطراف را روشن می کرد و در پرتو نور آن صف مردان، به صورت محیط دایره بزرگی درآمده، به دور مشعل می گشتند و در جواب شعار و ابیاتی که رییس دسته (دَستهَ باشی) با آهنگ ترغیب کننده ای می خواند، همه با هم ذکر شاخسی، واخسی (شاه حسین، وای حسین) سر می دادند.

اوج این مراسم در ظهر عاشورا و پس از اتمام تعزیه خوانی ظهر عاشورا می باشد که عزاداران دسته ها، «شاخسی، واخسی» گویان، پس از طی نمودن مسیری طولانی، خود را به خیمه های به آتش کشیده شده رسانده و عزاداری می کنند. آئین شاخسی واخسی در اکثر شهرها و روستاهای استان اردبیل و بویژه در شهرستان مشکین بصورت منظم و پر شکوه برگزار می شود. بد نیست بدانید که آئین شاخسی به نام اردبیل در فهرست آثار معنوی ثبت شده است.